16 રાજ્યો અને 2 કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો (દિલ્હી અને પુડુચેરી) પહેલેથી જ નો-ડિટેંશન પોલિસી સમાપ્ત કરી ચૂક્યા છે.
ધોરણ 5મા અને 8મા ધોરણની પરીક્ષામાં નાપાસ થનાર વિદ્યાર્થીઓને હવે પ્રમોસન આપીને પાસ નહીં કરી શકાય, કારણ કે કેન્દ્ર સરકારે સોમવારે ‘નો ડિટેન્શન પોલિસી’ ખતમ કરી દીધી છે. અગાઉ આ નિયમ હેઠળ નાપાસ થયેલા વિદ્યાર્થીઓને આગળના વર્ગમાં બઢતી આપવામાં આવતી હતી.
કેન્દ્રીય શિક્ષણ મંત્રાલયે આજે 23 ડિસેમ્બરે એક મોટો નિર્ણય લેતા ‘નો ડિટેન્શન પોલિસી’ નાબૂદ કરી છે. હવે ધોરણ 5 અને 8ની વાર્ષિક પરીક્ષામાં નાપાસ થનાર વિદ્યાર્થીઓને હવે પ્રમોસન આપીને પાસ નહીં કરી શકાય. અગાઉ નાપાસ થયેલા વિદ્યાર્થીઓને પાસ કરીને આગળના વર્ગમાં પ્રમોશન આપવામાં આવતુ હતુ, પરંતુ હવે આવું નહીં થાય. જે વિદ્યાર્થીઓ નાપાસ થાય છે તેમને બે મહિનામાં ફરીથી પરીક્ષા આપવાનો મોકો મળશે. જો કોઈ વિદ્યાર્થી બીજી વાર પણ નાપાસ થશે તો તેને પ્રમોશન આપવામાં આવશે નહીં. પરંતુ તેઓ જે વર્ગમાં અભ્યાસ કરતા હતા તે જ વર્ગમાં ફરીથી અભ્યાસ કરશે. સરકારે આમાં એક જોગવાઈ પણ ઉમેરી છે કે 8મા ધોરણ સુધીના આવા બાળકોને શાળામાંથી કાઢી મૂકવામાં આવશે નહીં.
16 રાજ્યોમાં નો-ડિટેંશન પોલિસી પહેલેથી જ નાબૂદ કરવામાં આવી છે.
જ્યારે, 2019 માં શિક્ષણનો અધિકાર અધિનિયમ (RTE) માં સુધારા પછી, 16 રાજ્યો અને બે કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો (દિલ્હી અને પુડુચેરી)એ આ બે વર્ગો માટે પહેલેથી જ ‘નો-ડિટેન્શન પોલિસી’ નાબૂદ કરી દીધી છે. કેન્દ્ર સરકારની નવી નીતિની અસર કેન્દ્રીય વિદ્યાલયો, નવોદય વિદ્યાલય અને સૈનિક શાળાઓ સહિત 3 હજારથી વધુ શાળાઓ પર પડશે. શિક્ષણ મંત્રાલયના જણાવ્યા અનુસાર, શાળા શિક્ષણ રાજ્યનો વિષય છે, તેથી રાજ્યો આ અંગે પોતાનો નિર્ણય લઈ શકે છે.
સરકારે નીતિ કેમ બદલી?
વર્ષ 2010-11થી ધોરણ 8 સુધી પરીક્ષામાં નાપાસ થવાની જોગવાઈ પર પ્રતિબંધ મુકવામાં આવ્યો હતો. આનો અર્થ એ થયો કે નાપાસ થવા છતાં, બાળકોને આગળના વર્ગમાં પ્રમોટ કરવામાં આવ્યા, પરંતુ એવું જોવા મળ્યું કે શિક્ષણનું સ્તર ધીમે ધીમે ઘટવા લાગ્યું. જેની અસર 10 અને 12ની બોર્ડની પરીક્ષાઓ પર થવા લાગી હતી. આ બાબતે લાંબા સમય સુધી ચર્ચા વિચારણા બાદ નિયમોમાં ફેરફાર કરવામાં આવ્યો હતો.
નો ડિટેન્શન પોલિસી શું છે?
રાઈટ ટુ એજ્યુકેશન એક્ટની નો-ડિટેંશન પોલિસી અનુસાર, કોઈપણ વિદ્યાર્થીને ધોરણ 1 થી 8 સુધીનું પ્રાથમિક શિક્ષણ પૂરું ન થાય ત્યાં સુધી શાળામાંથી નાપાસ કે હાંકી કાઢી શકાશે નહીં. પરીક્ષામાં નાપાસ થાય તો પણ ધોરણ 8 સુધીના તમામ વિદ્યાર્થીઓને આગળના ધોરણમાં પ્રમોટ કરવાની જોગવાઈ છે.
2018માં લોકસભામાં બિલ પસાર કરવામાં આવ્યું હતું.
જુલાઈ 2018માં શિક્ષણના અધિકારમાં સુધારો કરવા માટે લોકસભામાં બિલ રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું. તે શાળાઓમાં લાગુ ‘નો અટકાયત નીતિ’ નાબૂદ કરવા વિશે હતું. આ મુજબ ધોરણ 5 અને 8ના વિદ્યાર્થીઓ માટે નિયમિત પરીક્ષાની માંગ કરવામાં આવી હતી. આ સાથે નાપાસ થયેલા વિદ્યાર્થીઓની બે મહિનામાં પુન: પરીક્ષા યોજવાની પણ વાત કરવામાં આવી હતી.
આ બિલ 2019 માં રાજ્યસભામાં પસાર થયું હતું. આ પછી, રાજ્ય સરકારોને ‘નો ડિટેંશન પોલિસી’ ને હટાવવાનો અથવા તેને અમલમાં રાખવાનો અધિકાર હતો. આનો અર્થ એ થયો કે રાજ્ય સરકાર નક્કી કરી શકે છે કે જે વિદ્યાર્થીઓ 5મા અને 8મા ધોરણમાં નાપાસ થાય છે તેમને બઢતી આપવી જોઈએ કે પછી વર્ગને પુનરાવર્તિત કરવાનું કહેવામાં આવે છે.
