બે મેમ્બર Five Eyes Allianceના અમેરિકા અને ઓસ્ટ્રેલિયા, તે ભારત અને જાપાન સાથેના ક્વાડ સમુહનો ભાગ છે.
અમેરીકા, ન્યૂઝીલેન્ડ, બ્રિટેન, સહિત ચાર મોટા દેશ કેનેડાને સમર્થનમાં ભારતને તેની તપાસમાં કેનેડા સાથે સહકાર આપવો જોઈએ.
ખાલિસ્તાની આતંકવાદી હરદીપ સિંહ નિજ્જરની હત્યામાં સામેલ થવાનો અને ભારત સાથેના રાજદ્વારી સંબંધોને તણાવ વધી રહ્યો છે. “ભારતીય એજન્ટો” પર આરોપ લગાવ્યા બાદ કેનેડાને US સહિત અન્ય દેશનો પણ સમર્થનમ મળી રહ્યું છે. તે Five Eyes (FVEY) is an Intelligence Alliance છે. હવે આ ગઠબંધનના નેતાઓએ આ બાબતે તેમના નિવેદનો આપ્યા છે. પરંતુ, તે પહેલાં આપણે જાણીએ છીએ કે આ ગઠબંધન શું છે? તે કેવી રીતે કામ કરે છે? તે ક્યારે અને કેમ બનાવવામાં આવ્યું?
ફાઈવ આઇઝ શું છે?
Five Eyes એ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ, યુનાઇટેડ કિંગડમ, ઓસ્ટ્રેલિયા, ન્યુઝિલેન્ડ અને કેનેડામાં ગુપ્તચર એજન્સીઓનું ગઠબંધન છે. વોશિંગ્ટન પોસ્ટના એક અહેવાલ મુજબ, નિજ્જરની હત્યા. આ મહિનાની શરૂઆતમાં નવી દિલ્હીમાં G20 સમિટના અઠવાડિયામાં ગઠબંધનના અધિકારીઓ દ્વારા ખાનગી રીતે લેવામાં આવી હતી. જો કે, સમિટ પહેલાં જાહેરમાં હત્યાનો કોઈ ઉલ્લેખ નહોતો.
ગઠબંધનના સભ્યોએ આક્ષેપો અંગે ચિંતા વ્યક્ત કરી છે અને કેટલાકએ ભારતને તેની તપાસમાં કેનેડા સાથે સહકાર આપવા વિનંતી કરી છે.
સ્થાપના અને ઉદ્દેશ્યા શું છે?
આ દેશોની ગુપ્તચર સંયોગ બીજા વિશ્વ યુદ્ધને જીતવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી હતી, ત્યારબાદ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ અને યુનાઇટેડ કિંગડમ 1946 માં 1946 ના યુકે યુએસએ કરારને ફોર્મલ પચારિક સ્વરૂપ આપ્યું હતું. ગઠબંધન બે વાર વિસ્તર્યું અને 1956 સુધી, કેનેડા, ઓસ્ટ્રેલિયા અને ન્યુઝીલેન્ડ પણ તેના સદસ્ય બન્યા હતા.
“એવું માનવામાં આવે છે કે ફાઈવ આઇઝ દેશોની ગુપ્તચર એજન્સીઓ ફોર્મલ પચારિક અથવા અનૌપચારિક કરારો હેઠળની કામગીરીમાં સહયોગ કરે છે અને દરેક દેશમાં માહિતી અથવા સત્તાવાર રહસ્યોની સુરક્ષા પર કાયદાની વિવિધતા હોય છે જે ગોપનીયતા માટે અધિકારીઓને બાંધે છે, કાઉન્સિલના સભ્યો પ્રતિબદ્ધ છે માહિતી શેર કરવી અને પોતાને વચ્ચે સહકારની સુવિધા છે.
ગુપ્ત માહિતી જાહેર કરવી
પાંચેય દેશોની વિવિધ એજન્સીઓ માનવ ગુપ્તચર, સિગ્નલ ગુપ્તચર, સુરક્ષા ગુપ્તચર, ભૌગોલિક રાજકીય ગુપ્ત માહિતી અને સંરક્ષણ ગુપ્તચર વહેંચે છે. સિગ્નલ મોબાઇલ નેટવર્ક અને ઇન્ટરનેટ જેવી સંદેશાવ્યવહાર સિસ્ટમ્સ અને બુદ્ધિ, અથવા સિગ્નલ, ઇલેક્ટ્રોનિક સિગ્નલો અને નેટવર્ક જેવી શસ્ત્રો સિસ્ટમ્સમાંથી મેળવેલી માહિતીનો સંદર્ભ આપે છે.
લેન્ડસ્ટોન ઇન્ટેલિજન્સ, અથવા સ્થાન ઇન્ટેલિજન્સ, સેટેલાઇટ છબીઓ અને સ્થાન માહિતી અને “કલ્પના અને ભૌગોલિક રાજકીય માહિતી અને સેવાઓના તમામ પાસાઓ” જેવી માહિતીથી સંબંધિત છે.
સભ્ય ધરવતા દેશોએ શું કહ્યું?
સોમવારે (18 સપ્ટેમ્બર) કેનેડિયન સંસદમાં બોલતા વડા પ્રધાન જસ્ટિન ટ્રુડોએ કહ્યું હતું કે તેમની સરકાર જૂનમાં તેમની સરકારના “ભારત સરકારના એજન્ટો” સાથે “વિશ્વસનીય આક્ષેપો” છે.
આ આરોપોને “ખૂબ ગંભીર” તરીકે છે. અને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સે કહ્યું છે કે તે હત્યાની તપાસ માટેના કેનેડાના પ્રયત્નોને સમર્થન આપે છે. તેમણે ભારતને સહકાર આપવા વિનંતી પણ કરી છે.
કિર્બીએ કહ્યું, “ચોક્કસ રાષ્ટ્રપતિ આ ગંભીર આક્ષેપોથી વાકેફ છે, અને તે ખૂબ ગંભીર છે. અને અમે તેની તપાસ માટેના કેનેડાના પ્રયત્નોને સમર્થન આપીએ છીએ. પારદર્શક વ્યાપક તપાસ એ સાચો અભિગમ છે જેથી આપણે બધા જાણીએ કે બ શું થયું અને અલબત્ત અમે ભારતને તેની સાથે સહકાર આપવા પ્રોત્સાહિત કરીએ છીએ. “
ઓસ્ટ્રેલિયાએ ભારતીય અધિકારીઓની કથિત સંડોવણીના અહેવાલોને ચિંતાજનક ગણાવી છે અને કહ્યું છે કે તેણે ભારતનો મુદ્દો ઉઠાવ્યો છે.
પેની વોંગ, વિદેશ પ્રધાન ઓસ્ટ્રેલિયા, હું જાણું છું કે તપાસ હજી પણ ચાલુ છે, પરંતુ દેખીતી રીતે આ સંબંધિત અહેવાલો છે અને અમે અમારા સાથીદારો સાથે આ ઘટનાઓનું નજીકથી નિરીક્ષણ કરી રહ્યા છીએ, અને અમે તેમ કરવાનું ચાલુ રાખીશું. અમે અમારા ભારતીય સમકક્ષો સાથે આ મુદ્દાઓ ઉભા કર્યા છે, કેમ કે તમે અમારી પાસેથી અપેક્ષા કરશો.
યુકે અને ન્યુ ઝિલેન્ડ શું કહે છે?
બ્રિટને કહ્યું છે કે તે “ગંભીર આક્ષેપો” વિશે કેનેડા સાથે સંપર્કમાં છે, પરંતુ એમ પણ કહ્યું છે કે ભારત સાથે વેપારની વાટાઘાટો પર તેની કોઈ અસર નહીં પડે.
વડા પ્રધાન ઋષિ સુનકેના પ્રવક્તાએ કહ્યું, “વ્યવસાયિક વાટાઘાટો પર કામ પહેલાની જેમ ચાલુ રહેશે. કેનેડિયન અધિકારી હવે તેમનું કાર્ય કરશે અને અમે તેમને મુલતવી રાખશે નહીં. જ્યારે આપણે એવા દેશોની ચિંતા કરીશું કે જેની સાથે આપણે વાટાઘાટો કરી રહ્યા છીએ , અમે સરકાર સાથે સીધા સંબંધિત મુદ્દાઓ ઉભા કરીશું. પરંતુ ભારત સાથેના વર્તમાન સંવાદના સંબંધમાં, આ વ્યવસાય કરાર વિશેની વાતચીત છે, અને અમે તેને અન્ય મુદ્દાઓ સાથે ભળવા વિશે વિચારતા નથી. “
ન્યુઝિલેન્ડનો પ્રતિસાદ પણ ધીમો હતો. એનઝેડ હેરાલ્ડે વિદેશ પ્રધાન નાનાયા મૌતાને ટાંકીને કહ્યું હતું કે, “જો તે દાવા સાચા સાબિત થાય છે, તો તે ગંભીર ચિંતાનો વિષય હશે. કેનેડામાં ચાલી રહેલી ગુનાહિત તપાસ અંગે હું વધુ ટિપ્પણી કરીશ નહીં.”
