ભારતે આજે તેની અવકાશ યાત્રામાં એક ઐતિહાસિક સીમાચિહ્ન હાંસલ કર્યું છે. એક્સિઓમ-4 મિશન હેઠળ, ભારતીય અવકાશયાત્રી શુભાંશુ શુક્લાને આંતરરાષ્ટ્રીય અવકાશ મથક (ISS) મોકલવામાં આવ્યા છે.
25 જૂન, 2025 ભારત માટે ખૂબ જ ખાસ અને ઐતિહાસિક દિવસ છે. કારણ કે ભારતીય વાયુસેનાના ગ્રુપ કેપ્ટન શુભાંશુ શુક્લાએ બપોરે 12:01 વાગ્યે અવકાશ તરફ ઉડાન ભરી છે. શુભાંશુ શુક્લાને લઈ જતું Axiom-4 Mission આજે બુધવારે લોન્ચ થયું છે.
Axiom-4 મિશનનું નેતૃત્વ કમાન્ડર પેગી વ્હીટસન કરી રહ્યા છે. શુભાંશુ શુક્લા આમાં મિશન પાઇલટ છે. આ ઉપરાંત, હંગેરિયન અવકાશયાત્રી ટિબોર કાપુ અને પોલેન્ડના સ્લેવોજ ઉઝનાન્સ્કી-વિસ્નીવસ્કી મિશન નિષ્ણાતો છે. રાકેશ શર્મા પછી, ભારતીય વાયુસેનાના ગ્રુપ કેપ્ટન શુભાંશુ શુક્લા ચાર દાયકામાં અવકાશમાં મુસાફરી કરનાર પ્રથમ ભારતીય અવકાશયાત્રી છે.
SpaceX કંપનીના ‘Falcon-9’ રોકેટ દ્વારા અવકાશયાત્રીઓને ફ્લોરિડામાં NASAના કેનેડી સ્પેસ સેન્ટરથી ISS (આંતરરાષ્ટ્રીય અવકાશ મથક) પર મોકલવામાં આવ્યા છે. ભારતીય સમય અનુસાર સવારે 12:01 વાગ્યે આ મિશન SpaceXના ‘Falcon-9’ રોકેટ દ્વારા લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું. 28 કલાકની મુસાફરી પછી, Axiom-4 મિશન ભારતીય સમય મુજબ ગુરુવારે સાંજે 4:30 વાગ્યે આંતરરાષ્ટ્રીય અવકાશ મથક પર પહોંચવાની ધારણા છે.
નાસાએ જણાવ્યું હતું કે ‘ડોકિંગ’નો સમય ગુરુવાર, 26 જૂને સવારે 7 વાગ્યાની આસપાસ (4.30 વાગ્યે IST) હશે. બધા અવકાશયાત્રીઓ સ્પેસ સ્ટેશન પર લગભગ 14 દિવસ વિતાવશે. આ સમય દરમિયાન ઘણા મહત્વપૂર્ણ પ્રયોગો કરવામાં આવશે.
ઉડાન ભર્યા પછી શુભાંશુ શુક્લાએ શું કહ્યું?
શુભાંશુ શુક્લાએ ઉડાન ભર્યા પછી અવકાશયાનની અંદરથી પહેલો સંદેશ આપ્યો હતો. તેમણે કહ્યું કે, “નમસ્તે, મારા પ્રિય દેશવાસીઓ, what a ride… 40 વર્ષ પછી આપણે ફરીથી અવકાશમાં પહોંચ્યા છીએ. અને તે એક અદ્ભુત સવારી હતી. અત્યારે આપણે પૃથ્વીની આસપાસ 7.5 કિલોમીટર પ્રતિ સેકન્ડની ઝડપે ફરતા હોઈએ છીએ. મારા ખભા પર મારો ત્રિરંગો છે, જે મને કહી રહ્યો છે કે, હું એકલો નથી, હું તમારા બધા સાથે છું.”
તેમણે કહ્યું, “આ આંતરરાષ્ટ્રીય અવકાશ મથકની મારી યાત્રાની શરૂઆત નથી. આ ભારતના માનવ અવકાશ કાર્યક્રમની શરૂઆત છે. હું ઈચ્છું છું કે તમે બધા દેશવાસીઓ આ યાત્રાનો ભાગ બનો. તમારી છાતી પણ ગર્વથી ભરેલી હોવી જોઈએ. તમારે પણ એ જ ઉત્સાહ બતાવવો જોઈએ. ચાલો આપણે બધા સાથે મળીને ભારતના આ માનવ અવકાશ કાર્યક્રમની શરૂઆત કરીએ. આભાર. જય હિંદ, જય ભારત.”
શુભાંશુ શુક્લા કોણ છે?
15 વર્ષ સુધી કોમ્બેટ પાઈલટ રહેલા શુભાંશુ શુક્લા હવે ઈન્ટરનેશનલ સ્પેસ સ્ટેશન (ISS)ની મુસાફરી કરનાર બીજા ભારતીય નાગરિક બન્યા છે. ઉત્તર પ્રદેશની રાજધાની લખનઉમાં જન્મેલા 39 વર્ષીય શુભાંશુ શુક્લાને જૂન 2006માં ભારતીય વાયુસેના (IAF)માં કમિશન આપવામાં આવ્યું હતું. તેમણે અત્યાર સુધીમાં 2,000 કલાકથી વધુ ઉડાનનો અનુભવ મેળવ્યો છે. તેણે સુખોઈ-30 એમકે 1, મિગ-21, મિગ-29, જગુઆર, હોક, ડોર્નિયર અને એએન-32 જેવા વિવિધ વિમાનો ઉડાવ્યા છે.
વર્ષ 2020માં, તેમને ISRO ના ગગનયાન મિશન માટે પસંદ કરવામાં આવ્યા હતા. આ ભારતનો પ્રથમ માનવ અવકાશ ઉડાન પ્રોજેક્ટ હતો. ચાર વર્ષ પછી, તેમની અવકાશ યાત્રાએ એક નવો વળાંક લીધો છે. શુક્લાએ કહ્યું, “ભારતના પ્રથમ અવકાશયાત્રી વિંગ કમાન્ડર રાકેશ શર્મા 1984માં અવકાશમાં ગયા હતા. હું તેમના વિશે શાળાના પુસ્તકોમાં વાંચતો હતો. તેમના અનુભવો સાંભળીને હું ખૂબ પ્રભાવિત થયો હતો.”
તેમણે પોતાની યાત્રા વિશે કહ્યું, “શરૂઆતમાં મારું સ્વપ્ન ફક્ત ઉડાન ભરવાનું હતું. પરંતુ અવકાશયાત્રી બનવાનો માર્ગ પછીથી ખુલ્યો. હું મારી જાતને ખૂબ જ ભાગ્યશાળી માનું છું કે મને જીવનભર ઉડાન ભરવાની તક મળી અને પછી મને અવકાશયાત્રી બનવા માટે અરજી કરવાની તક મળી. અને આજે હું અહીં છું.”
મિશનનું પ્રક્ષેપણ ઘણી વખત મોકૂફ રાખવામાં આવ્યું
Axiom-4 મિશનનું લોન્ચિંગ શરૂઆતમાં 29 મેના રોજ થવાનું હતું. પરંતુ ફાલ્કન-9 રોકેટના બૂસ્ટરમાં અને ઇન્ટરનેશનલ સ્પેસ સ્ટેશનના જૂના રશિયન મોડ્યુલમાં પણ લિક્વિડ ઓક્સિજન લીક થયા બાદ તેને પહેલા 8 જૂન, પછી 10 જૂન અને પછી 11 જૂન સુધી મુલતવી રાખવામાં આવ્યું હતું. આ પછી, તેને લોન્ચ કરવાની યોજના ફરીથી 19 જૂન સુધી મુલતવી રાખવામાં આવી હતી. ત્યારબાદ નાસા દ્વારા રશિયન મોડ્યુલમાં સમારકામ કાર્ય પછી ઓર્બિટલ લેબોરેટરીઝના સંચાલનનું મૂલ્યાંકન કરવા માટે લોન્ચ તારીખ આજે એટલે કે 25 જૂન નક્કી કરવામાં આવી હતી.
