કર્ણાટકના મુખ્યમંત્રી સિદ્ધારમૈયાએ આજે (7 માર્ચ, 2025)ના રોજ કર્ણાટક વિધાનસભામાં 16મું બજેટ રજૂ કર્યું. આ વર્ષે કર્ણાટકનું બજેટ પ્રથમ વખત ₹4 લાખ કરોડને વટાવી ગયું. આ બજેટમાં ઔદ્યોગિક વિકાસ, કલ્યાણકારી યોજનાઓ, માળખાગત સુવિધાઓ, શિક્ષણ અને આરોગ્ય સંભાળ પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો છે. સિદ્ધારમૈયાએ કહ્યું કે આ બજેટ આગામી એક વર્ષ માટે રાજ્યના વ્યાપક વિકાસ માટે માર્ગદર્શક સાબિત થશે તેમાં કોઈ શંકા નથી.
કર્ણાટકમાં નાણા વિભાગ પણ સીએમ સિદ્ધારમૈયા પાસે જ છે. તેમણે દાવો કર્યો કે 2025-26 માટે સરકારે રાજકોષીય ખાધનું સંતુલન જાળવીને રાખ્યું છે. વર્ષ ૨૦૨૫-૨૬ માટે બજેટનો કુલ ખર્ચ ₹૪.૦૯ લાખ કરોડ હોવાનો અંદાજ છે. આમાં 3,11,739 કરોડ રૂપિયાનો મહેસૂલ ખર્ચ, 71,336 કરોડ રૂપિયાનો મૂડી ખર્ચ અને 26,474 કરોડ રૂપિયાની લોન ચુકવણીનો સમાવેશ થાય છે.
કર્ણાટક રાજ્યના GDP માં 7.4% નો વધારો નોંધાયો છે, જે રાષ્ટ્રીય વિકાસ દર 6.2% કરતા વધુ છે, જ્યારે કૃષિ ક્ષેત્રે 4% નો વધારો થયો છે. સરકારે બ્રાન્ડ બેંગલુરુ હેઠળ 21 પ્રોજેક્ટ્સ માટે રૂ. 1,800 કરોડ ફાળવ્યા છે, સાથે હવામાન સંબંધિત પડકારોનો સામનો કરવા માટે રૂ. 3,000 કરોડ અને કાવેરી પાણી પુરવઠા પ્રોજેક્ટના તબક્કા 5 માટે રૂ. 555 કરોડ ફાળવ્યા છે.
વિધાનસભામાં 2025-26 માટે બજેટ રજૂ કરતાં સિદ્ધારમૈયાએ વિશેષ રીતે રેખાંકિત કર્યું કે પાંચ ગેરંટીઓ- ગૃહ જ્યોતિ, ગૃહ લક્ષ્મી, અન્ન ભાગ્ય, યુવા નિધિ અને શક્તિ યોજનાઓ માત્ર મફતની વસ્તુઓ નથી પરંતુ આર્થિક અને સામાજિક સિદ્ધાંતો પર કરવામાં આવેલી વ્યૂહાત્મક રોકાણ છે.
કર્ણાટક બજેટના ખાસ મુદ્દાઃ
- લઘુમતી પરિવારોને ઓછા ખર્ચે લગ્ન માટે ૫૦,૦૦૦ રૂપિયાની નાણાકીય સહાય મળશે.
- કેમ્પેગૌડા આંતરરાષ્ટ્રીય એરપોર્ટ સુધી મેટ્રો નેટવર્ક લંબાવવાની જાહેરાત કરી.
- બેંગલુરુમાં ટ્રાફિકની ભીડ ઓછી કરવા માટે ૧૫,૦૦૦ કરોડ રૂપિયાના અંદાજિત ખર્ચે હેબ્બલ એસ્ટીમ મોલને સિલ્ક બોર્ડ જંકશન સાથે જોડવા માટે ૧૮.૫ કિમી લાંબી ઉત્તર-દક્ષિણ ટનલ બનાવવાની યોજનાની જાહેરાત કરવામાં આવી.
- બ્રાન્ડ બેંગલુરુ હેઠળ 21 પ્રોજેક્ટ્સ માટે બજેટમાં રૂ. 1,800 કરોડ ફાળવવામાં આવ્યા છે.
- હવામાન સંબંધિત પડકારોનો સામનો કરવા માટે લગભગ 3000 કરોડ રૂપિયા ફાળવવામાં આવ્યા હતા.
- કાવેરી પાણી પુરવઠા પ્રોજેક્ટના પાંચમા તબક્કા માટે ₹555 કરોડ ફાળવવામાં આવ્યા.
- સરકાર નાબાર્ડના સહયોગથી મૈસુરમાં રેશમના કીડા બજાર સ્થાપશે. શહેરી વિકાસ માટે મહાનગરપાલિકાને 2,000 કરોડ રૂપિયા ફાળવવામાં આવ્યા હતા.
- સિદ્ધારમૈયા સરકારે બજેટમાં જૈન પૂજારીઓ, શીખોના મુખ્ય ગ્રંથીઓ અને મસ્જિદોના પેશ-ઈમામોના પગારમાં 6000 રૂપિયા વધારો કરવાની જાહેરાત કરી.
- વધુમાં, લઘુમતી સમુદાયો માટે સાંસ્કૃતિક અને સામાજિક કાર્યક્રમોનું આયોજન કરવા માટે રાજ્યભરમાં બહુહેતુક હોલ બનાવવામાં આવશે. આ હોલ હોબલી અને તાલુકા સ્તરે ૫૦ લાખ રૂપિયા અને જિલ્લા મુખ્યાલય અને મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન વિસ્તારોમાં ૧ કરોડ રૂપિયાના ખર્ચે બનાવવામાં આવશે.
- ગંદા પાણીના વ્યવસ્થાપન માટે 500 ગામોમાં ગ્રે વોટર મેનેજમેન્ટ યુનિટ સ્થાપવામાં આવશે.
- ગ્રામીણ સ્વ-સહાય જૂથો સાથે ભાગીદારીમાં, મિશ્ર પાક પદ્ધતિ હેઠળ 5,000 એકરમાં મસાલા અને ફળ પાકોની ખેતી કરવામાં આવશે.
- હરિયાળી વધારવા માટે, ગ્રામીણ વિસ્તારોમાંથી પસાર થતા 5,000 કિલોમીટરના રાજ્ય અને જિલ્લા રસ્તાઓને છોડથી શણગારવામાં આવશે.
- તબક્કાવાર રીતે ખેતી માટે રસ્તાઓ વિકસાવવા માટે ‘કૃષિ પથ’ યોજના શરૂ કરવામાં આવશે.
- કૃષિ કવચ યોજના ૫૦,૦૦૦ હેક્ટર ખેતીલાયક જમીન પર બંધ બનાવીને ભૂગર્ભજળ રિચાર્જ અને માટી સંરક્ષણ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરશે.
- પ્રધાનમંત્રી આવાસ યોજના (શહેરી) હેઠળ, લાભાર્થીનું યોગદાન ઘટાડીને રૂ. 1 લાખ કરવામાં આવ્યું છે, જેમાં રાજ્ય સરકાર પોતાના તરફથી રૂ. 5 લાખનું યોગદાન આપશે.
- કર્ણાટક સ્લમ ડેવલપમેન્ટ બોર્ડે 1,80,253 ઘરોના બાંધકામને મંજૂરી આપી છે, જેમાંથી 86,651 ઘરો પહેલાથી જ પૂર્ણ થઈ ગયા છે. બાકીના મકાનો સમયસર પૂર્ણ કરવા માટે ઝડપી ગતિએ કામ હાથ ધરવામાં આવશે.
- ૧૩ આદિવાસી સમુદાયોને રાજ્ય સિવિલ સેવાઓમાં સીધી રોજગારની તકો મળશે.
- બદામી અને ચિત્રદુર્ગમાં નવા ટ્રોમા કેર સેન્ટરો સ્થાપિત કરવામાં આવશે.
- માંડ્યા નવી કૃષિ યુનિવર્સિટી મેળવશે.
- વર્ષ માટે કુલ ઉધાર રૂ. ૧.૧૬ લાખ કરોડ હોવાનો અંદાજ છે.
- ટુમકુરમાં જાપાનીઝ ઇન્ડસ્ટ્રીયલ પાર્ક વિકસાવવામાં આવશે.
- વણકરોને ૧૦૦ કરોડ રૂપિયાની સહાય મળશે.
- 20 HP (10 HP થી વધારીને) સુધીના સેટઅપ ધરાવતા પાવરલૂમ વણકરો હવે સબસિડી અને સહાય માટે પાત્ર રહેશે.
- ઉદ્યોગસાહસિકતા યોજના હેઠળ અનુસૂચિત જાતિના યુવાનોને ફાસ્ટ ફૂડ ટ્રક પૂરા પાડવામાં આવશે.
- કરકલા, રાનીબેન્નુર, રાયચુર, કદુર અને ચિકમગલુરમાં નવા ટેક્સટાઇલ પાર્ક સ્થાપવામાં આવશે.
- ૧૨૦ કરોડ રૂપિયાની યોજના હેઠળ ૪૭,૮૫૯ આદિવાસી પરિવારોને પૌષ્ટિક ખોરાકની કીટ મળશે.
