ઈરાનના તેહરાનમાં હમાસ ચીફ ઈસ્માઈલ હનીયાની હત્યા, ઈઝરાયલ-હમાસ સંઘર્ષ હવે વધુ ઉગ્ર બનશે

હમાસના ટોચના નેતા ઈસ્માઈલ હનીયા મંગળવારે ઈરાનના નવા રાષ્ટ્રપતિના શપથ ગ્રહણ સમારોહમાં ભાગ લીધો હતો અને ઈરાનના સુપ્રીમ લીડર સાથે મુલાકાત કરી હતી.

હમાસ ચીફ ઈસ્માઈલ હાનિયા ઈરાનમાં માર્યા ગયા છે. માહિતી અનુસાર ઈરાનના ઈસ્લામિક રિવોલ્યુશનરી ગાર્ડ કોર્પ્સ (IRGC) એ પુષ્ટિ કરી છે કે તેહરાનમાં બુધવારે વહેલી સવારે થયેલા બોમ્બ વિસ્ફોટમાં હનીયાના નિવાસ્થાને નિશાન બનાવવામાં આવ્યું હતું. આ હુમલામાં હમાસના ટોચના નેતા ઈસ્માઈલ હનીયા અને તેમનો એક ઈરાની સુરક્ષા બોડીગાર્ડ પણ માર્યો ગયો હતો. આવી એક ધટના ઑક્ટોબર 7 ના રોજ ગાઝામાં હમાસના વડાના ત્રણ પુત્રો અને ચાર પોતા-પોતનો ઈઝરાયેલના એર સ્ટ્રાઈક હુમલામાં માર્યા ગયા હતા.

હનીયાની મૃત્યુનો ઈઝરાયેલ જવાબદાર
હમાસે ઈરાનની રાજધાની તેહરાનમાં હવાઈ હુમલામાં તેમના ટોચના નેતા ઈસ્માઈલ હનીયાની મૃત્યુની પુષ્ટિ કરી છે અને તેના માટે ઈઝરાયેલને જવાબદાર ઠેરવ્યું છે. ઈરાનની સરકારી ટીવી ચેનલે પણ કહ્યું કે હમાસના નેતા ઈસ્માઈલ હનીયાની તેહરાનમાં હત્યા કરવામાં આવી છે. ઈરાનના રિવોલ્યુશનરી ગાર્ડ્સે પણ દેશના નવા રાષ્ટ્રપતિના શપથ ગ્રહણ સમારોહમાં હાજરી આપ્યાના કલાકો પછી હનીયાની મૃત્યુની પુષ્ટિ કરી અને કહ્યું કે તેઓ તપાસ કરી રહ્યા છે.

ઈઝરાયેલ-હમાસ વચ્ચે ઉગ્ર સંઘર્ષ બનશે
એવું માનવામાં આવે છે કે હનીયાની હત્યાના બાદ હવે ઈઝરાયેલ-હમાસ સંઘર્ષ વધુ ગંભીર સ્વરૂપ લઈ શકે છે. હમાસે કહ્યું છે કે ઈરાનમાં વહેલી સવારે હમાસના નેતા ઈસ્માઈલ હનીયાની હત્યા કરવામાં આવી હતી. આ હુમલાને ગંભીર ગણાવતા હમાસના વરિષ્ઠ અધિકારી સામી અબુ ઝુહરીએ કહ્યું છે કે ઇઝરાયેલ ઇસ્માઇલ હનીયાને મારીને હમાસને તોડવા ભાગવા માંગે છે, પરંતુ અબુ ઝુહરીએ કહ્યું છે કે, તેના મંસૂબામાં સફળ નહીં થાય ઈસ્માઈલની મોતનો બદલો લેવો જોઈએ.

હાલમાં ઇઝરાયેલ અને હમાસ વચ્ચે હિંસક સંઘર્ષ ચાલી રહ્યો છે અને તેમાં અત્યાર સુધીમાં હજારો લોકોના મોત થયા છે, જેમાં સેંકડો મહિલાઓ અને બાળકોનો પણ સમાવેશ થાય છે. હમાસ મધ્ય પૂર્વના હરીફ દેશો ઈરાન અને સાઉદી સાથે એકતા ઈચ્છે છે.

મોસાદે X પર ચીફ હાનિયાની તસવીર પોસ્ટ કરી

ઇઝરાયેલની જાસૂસી સંસ્થા મોસાદે X પોસ્ટમાં હમાસ ચીફ હાનિયાની તસવીર પોસ્ટ કરી હતી અને લખ્યું હતું કે, Eliminated (ખતમ). અને અમારા દુશ્મનો માટે દુનિયાના કોઈપણ જમીનના ટુકડા પર તમારામાંથી કોઈ સુરક્ષિત નથી.

આ હુમલાની જવાબદારી હજુ સુધી કોઈએ લીધી નથી. આ અંગે ઈઝરાયેલ તરફથી હજુ સુધી કોઈ સત્તાવાર નિવેદન બહાર પાડવામાં આવ્યું નથી. પરંતુ ઈઝરાયલના હેરિટેજ મિનિસ્ટર અમીચાય ઈલિયાહુએ કહ્યું- આ ગંદકીની દુનિયાને સાફ કરવાનો સાચો રસ્તો છે. કોઈ વધુ કાલ્પનિક શાંતિ, કોઈ વધુ શરણાગતિ કરાર નહીં.

હુમલાના કા તપાસ કરવામાં અવી રહી છે: IRGC
IRGCના જનસંપર્ક વિભાગે એક નિવેદનમાં કહ્યું છે કે આ હુમલાના કારણોની તપાસ ચાલી રહી છે. હાલમાં વધુ માહિતી બહાર આવી નથી. આ પહેલા મંગળવારે હાનિયાએ ઈરાનના નવા રાષ્ટ્રપતિના શપથ ગ્રહણ સમારોહમાં ભાગ લીધો હતો અને ઈરાનના સર્વોચ્ચ નેતા આયાતુલ્લાહ અલી ખમેની સાથે મુલાકાત કરી હતી. હાનિયા શપથ સમારોહ માટે તહેરાન પહોંચી હતી.

ઇમામ ખમેની સાથે મુલાકાત

આ પહેલા ઇમામ ખામેનીએ પેલેસ્ટિનિયન ઇસ્લામિક રેઝિસ્ટન્સ મૂવમેન્ટ હમાસના રાજકીય ટોચના નેતા ઇસ્માઇલ હનીયા અને પેલેસ્ટિનિયન ઇસ્લામિક જેહાદ ચળવળના મહાસચિવ ઝિયાદ અલ-નખાલાહ સાથે મુલાકાત કરી.

જુલાઈ 2019 માં, હમાસનું પ્રતિનિધિમંડળ ઈરાન પહોંચ્યું અને ઈરાનના સર્વોચ્ચ નેતા આયાતુલ્લાહ અલી ખમેનીને મળ્યા. સાઉદી અરેબિયામાં હમાસના નેતાઓ પણ મુસ્લિમ બ્રધરહુડ સાથે જોડાયેલા છે.

આ સ્થિતિમાં ઈરાન અને હમાસ વચ્ચેના સંબંધોમાં તિરાડ પડી હતી પરંતુ આરબ સ્પ્રિંગને લઈને સાઉદી અરેબિયાનું વલણ પણ હમાસને પસંદ આવ્યું ન હતું. સાઉદી અરેબિયા ઇજિપ્તમાં ચૂંટાયેલી સરકારનો વિરોધ કરી રહ્યું હતું. આવી સ્થિતિમાં હમાસ ફરી તેહરાનની નજીક વધી ગયું છે.

અમેરિકાની પ્રતિક્રિયા
અમેરિકી રક્ષા મંત્રી લોયડ ઓસ્ટીને હાનિયાના મૃત્યુ અંગે કોઈ ટિપ્પણી કરી નથી. તેમણે કહ્યું કે તેમની પાસે આ સંબંધમાં કોઈ વધારાની માહિતી નથી.

આ પહેલા ઓસ્ટીને કહ્યું- મને નથી લાગતું કે મધ્ય પૂર્વમાં યુદ્ધની જરૂર છે. મને લાગે છે કે કૂટનીતિ માટે હંમેશા શક્યતાઓ હોય છે.

કોણ છે ઇસ્માઇલ હાનીયા?
ઈસ્માઈલ હાનિયાનો જન્મ 1962માં ગાઝા પટ્ટીના અલ-શાતી શરણાર્થી કેમ્પમાં થયો હતો. તે એક અગ્રણી પેલેસ્ટિનિયન નેતા છે. હાનિયાએ 2006 થી 2007 સુધી પેલેસ્ટિનિયન ઓથોરિટીની દસમી સરકારના વડાપ્રધાન તરીકે સેવા આપી હતી. 2006ની પેલેસ્ટિનિયન વિધાનસભા ચૂંટણીમાં, હમાસે મોટાભાગની બેઠકો કબજે કરી હતી. જૂથવાદી લડાઈમાં સરકારનું વિસર્જન કરવામાં આવ્યું હતું અને ગાઝા પટ્ટીમાં હમાસની આગેવાની હેઠળ સ્વાયત્ત વહીવટની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી. હાનિયાએ 2007 થી 2014 સુધી ગાઝા પટ્ટીમાં વાસ્તવિક સરકારના નેતા તરીકે સેવા આપી હતી. 2017 માં, તેઓ ખાલેદ મેશાલના સ્થાને હમાસના પોલિટિકલ બ્યુરોના વડા તરીકે ચૂંટાયા હતા.

હાનીયા 2017થી હમાસનો ચીફ હતા
ઈસ્માઈલ હાનીયા હાલમાં હમાસના રાજકીય પ્રમુખ હતા. 2013માં તેમને હમાસના ડેપ્યુટી ચીફ તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા. ચાર વર્ષ પછી 2017 માં ‘શૂરા કાઉન્સિલ’, જે હમાસના નિર્ણયો લે છે, તેમણે હાનીયાને હમાસનો ટોચના નેતા બનાવ્યા. તેઓ કતારની રાજધાની દોહામાં રહે છે. હમાસની જવાબદારી મળ્યા બાદ તેમણે ઈરાન સાથેના સંબંધો પણ મજબૂત કર્યા હતા.

2019 માં પહેલીવાર ગાઝા પટ્ટી છોડી
હમાસના વડા બન્યા પછી, હાનિયાએ ડિસેમ્બર 2019 માં પહેલીવાર ગાઝા પટ્ટી છોડી હતી. આ દરમિયાન તેઓ હમાસના પ્રતિનિધિમંડળ સાથે અનેક દેશોના પ્રવાસે ગયા હતા. ત્યાર બાદ હાનિયાએ તુર્કિયે અને કતારમાં અનેક ઉચ્ચ સ્તરીય બેઠકો યોજી હતી. 2019 માં, તુર્કી (તત્કાલીન તુર્કી) રાષ્ટ્રપતિ તૈયપ એર્દોગનને મળ્યા પછી, અહેવાલ મળ્યો કે હમાસ હવે ઇસ્તંબુલથી સંચાલન કરશે.

ઈઝરાયલે મસ્જિદ એ અલ અક્સાનું અપમાન કર્યું
હમાસના પ્રવક્તાએ ન્યૂઝવીકને જણાવ્યું કે, “ઈઝરાયલે અલ અક્સા મસ્જિદનું અપમાન કર્યું છે.” એટલા માટે અમે રોકેટ ફાયર કરી રહ્યા છીએ. તેઓ પૂર્વ જેરુસલેમમાંથી પેલેસ્ટિનિયન પરિવારોને બહાર કાઢવા માંગે છે. અલ-અક્સા એ મુસ્લિમ વિશ્વનું ત્રીજું પવિત્ર સ્થળ છે અને પેલેસ્ટાઈનનું સૌથી પવિત્ર સ્થળ છે. અમને આશા છે કે સાઉદી અરેબિયા અને ઈરાન તેમના પરસ્પર મતભેદો ભૂલી જશે. જો આમ થશે તો પેલેસ્ટાઈનીઓ માટે ઘણું સારું રહેશે.

ઈરાન અને હમાસ વચ્ચેના સંબંધોમાં તિરાડ
આ સ્થિતિમાં ઈરાન અને હમાસ વચ્ચેના સંબંધોમાં તિરાડ પડી હતી પરંતુ આરબ સ્પ્રિંગને લઈને સાઉદી અરેબિયાનું વલણ પણ હમાસને પસંદ આવ્યું ન હતું.

પરંતુ હમાસ અને સાઉદી અરેબિયા વચ્ચેના સંબંધો પણ સ્થિર ન રહ્યા. 2011માં જ્યારે આરબ સ્પ્રિંગ અથવા આરબ ક્રાંતિ શરૂ થઈ ત્યારે સીરિયામાં પણ લોકો બશર અલ-અસદ વિરુદ્ધ રસ્તા પર ઉતરી આવ્યા હતા. ઈરાન બશર અલ-અસદની સાથે ઊભું હતું અને હમાસ માટે આ અસ્વસ્થતાભર્યું હતું.

હમાસનો ઇસ્લામિક દુનિયા સાથે સંબંધ
હમાસ એક સુન્ની ઈસ્લામિક સંગઠન છે જ્યારે ઈરાન શિયા મુસ્લિમ દેશ છે પરંતુ તેમની નિકટતા ઈસ્લામિક રાજનીતિને કારણે છે. અહેમદનું કહેવું છે કે ઈરાનની નજીક હોવા છતાં તેનાથી હમાસને કોઈ ફાયદો નથી થતો. ઈરાન સાથેની નિકટતાને કારણે હમાસ માટે સાઉદી અરેબિયાથી અંતર વધારવું જરૂરી હતું કારણ કે સાઉદી અરેબિયા અને ઈરાન વચ્ચે દુશ્મનાવટ છે. આવી સ્થિતિમાં હમાસ માત્ર એક જ વ્યક્તિની નજીક રહી શકે છે. ઈરાન જેટલો ખુલ્લેઆમ ઈઝરાયલનો મધ્ય પૂર્વમાં કોઈ વિરોધ કરતું નથી. આવી સ્થિતિમાં હમાસ અને ઈરાન વચ્ચે નિકટતા સ્વાભાવિક બની જાય છે. 2007 માં, હમાસ પેલેસ્ટિનિયન ઓથોરિટી માટે ચૂંટણી જીતી અને આ જીત પછી, તેની સુસંગતતા વધુ વધી.