અમે અમારા જ દેશના ભાઈઓને બચાવવાનું કામ કર્યું છે
ઉત્તરકાશીની સિલ્કાયારા ટનલમાં ફસાયેલા 41 મજૂરોનું મંગળવારે સફળતાપૂર્વક રેસ્ક્યૂ કરવામાં આવ્યું છે. ઓગર ડ્રીલ મશીન બંધ પડી જવાના કારણે રેસ્ક્યૂ ઓપરેશન અટકી ગયું હતું. જે બાદ દિલ્હીની પ્રાઈવેટ કંપની રોકવેલના રેટ-હોલ માઈનર્સની ટીમે 41 જિંદગીઓને હેમખેમ બહાર કાઢી હતી. ઈન્ડિયન આર્મીની દેખરેખ હેઠળ આ ઓપરેશન પાર પાડવામાં આવ્યું હતું.
રવિવારે 41 શ્રમિકો માટે સિલ્ક્યારા ટનલમાં ફસાયાનો 15મો દિવસ હતો. 45 મીટર સુધી ખોદ્યા પછી ઓગર ડ્રીલ મશીન તૂટી જતાં રેસ્ક્યૂ ઓપરેશન અટકી ગયું હતું. આ સાથે જ શ્રમિકોને બહાર કાઢવાની આશા પણ ઢીલી પડતી દેખાઈ રહી હતી. ત્યારે જ નિર્ણય લેવામાં આવ્યો કે, રેટ-હોલ માઈનર્સની ટીમને રેસ્ક્યૂમાં સામેલ કરવામાં આવે. આ નિર્ણય ગેમ ચેન્જર સાબિત થયો હતો. સાંકડી જગ્યામાં ઘૂસીને ખોદકામ કરવામાં નિપુણતા ધરાવતી રેસ્ક્યૂઅરોની ટીમે અંતિમ 12 મીટરનું ખોદકામ પૂરું કરીને 28 નવેમ્બરે સાંજે તમામ 41 મજૂરોને સુરક્ષિત બહાર કાઢ્યા હતા.
રેટ-હોલ માઈનર્સની ટીમ 24 કલાક કરતાં પણ ઓછા સમયમાં ટનલમાં ફસાયેલા મજૂરો સુધી પહોંચી હતી અને તેમને બહાર કાઢ્યા હતા. નિષ્ણાંતોએ તેમના આ કાર્યને અસાધારણ ગણાવ્યું છે. દિલ્હીની ખાનગી કંપની રોકવેલમાં કામ કરતાં માઈનર્સે ઈન્ડિયન આર્મીની દેખરેખ હેઠળ આખુંય રેસ્ક્યૂ ઓપરેશન પાર પાડ્યું હતું. ટીમના લીડર વકીલ હસને અમારા સાથી અખબાર ટાઈમ્સ ઓફ ઈન્ડિયાને જણાવ્યું કે, “ભૂતકાળમાં અમે લાંબી ગટરો અને પાણીની પાઈપલાઈનના કામ માટે અમે નાની ટનલોમાં ખોદકામ કરેલું છે પરંતુ આ ટનલમાં જઈને રેસ્ક્યૂ કરવા જેવું મુશ્કેલ કામ અગાઉ ક્યારેય નથી કર્યું. અમે દિલ્હી, રાજસ્થાન, ઉત્તરપ્રદેશ સહિતના રાજ્યોમાં કામ કર્યું છે. જોકે, અમે પહેલીવાર આટલા મોટાપાયે કોઈ રેસ્ક્યૂ ઓપરેશન કર્યું છે. મારી ટીમે સફળતાપૂર્વક કામ પાર પાડ્યું એટલે તેમના પર ગર્વ છે.”
ટાઈમ્સ ઓફ ઈન્ડિયા સાથે વાત કરતાં રેટ-હોલ માઈનર્સ પૈકીના એક દેવેન્દ્રએ કહ્યું, “અમે ખોદકામ પૂરું કરીને અંદર પહોંચ્યા ત્યારે અમને જોઈને મજૂરો ખુશ થઈ ગયા હતા. અમે અંદર પહોંચ્યા ત્યારે તેઓ અમને ભેટી પડ્યા હતા.”
ટનલમાં ફસાયેલા મજૂરોને કાઢવાનું કામ દિલ્હીના આ રેટ-માઈનર્સને કેવી રીતે મળ્યું? આ પ્રશ્નનો જવાબ આપતાં વકીલ હસને કહ્યું કે, 4.5 કિલોમીટર લાંબી સિલ્ક્યારા-બારકોટ ટનલ બનાવવાનું કામ જે નવયુગ કંસ્ટ્રક્શન કંપનીને સોંપાયું છે તેમણે જ અમને આ ટાસ્ક માટે બોલાવ્યા હતા. આ કામને હસને પોતાના કરિયરનું સૌથી સંતોષકારક કાર્ય ગણાવ્યું છે. તેણે આગળ કહ્યું, “અમને ખબર હતી કે અમારી પાસેથી ઊંચી અપેક્ષાઓ રાખવામાં આવેલી છે. આખા દેશની નજર અમારા પર હતી અને અમે કોઈને નિરાશ નહોતા કરવા માગતા. અમે આ કામ માટે કોઈ રૂપિયા પણ નથી લીધા કારણકે અમે અમારા જ દેશના ભાઈઓને બચાવવાનું કામ કર્યું છે.”
રેટ હોલ માઈનિંગ શું છે?
રેટ હોલ માઈનિંગ ખાણમાં સાંકડા રસ્તા થકી કોલસો કાઢવાની એક જૂની પદ્ધતિ છે. મેઘાલયમાં તેનું વ્યાપક ચલણ છે. રેટ હોલનો અર્થ છે, જમીનમાં સાંકડો રસ્તો ખોદવો, જેમાં એક વ્યક્તિ જઈને કોલસો કાઢી શકે. ઉંદરો જે પ્રકારે દર ખોદે છે તે રીતે જ સાંકડા બાકોરા પાડવામાં આવતા હોવાથી તેને રેટ હોલ માઈનિંગ કહેવામાં આવે છે. જોકે, રેટ હોલ માઈનિંગ પદ્ધતિને પર્યાવરણ માટે જોખમી માનવામાં આવે છે. ખાણો સામાન્ય રીતે અનિયંત્રિત હોય છે અને તેમાં પૂરતું વેન્ટિલેશન પણ નથી હોતું તેમજ સલામતીના પગલાનો અભાવ હોય છે. 2014માં નેશનલ ગ્રીન ટ્રિબ્યુનલે રેટ હોલ માઈનિંગ ટેક્નીક પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો.